Үч Мээрим: Жашооңузду Кантип Өзгөртүүгө Болот?
Салам, достор! Бүгүн биз абдан маанилүү, атүгүл жашообузду түп-тамырынан бери өзгөртө ала турган бир тема тууралуу сүйлөшөбүз. Бул – «Үч Мээримдин» сыры. Азыркы тез өзгөрүп жаткан дүйнөдө, стресс жана ар кандай кыйынчылыктар көп кездешкен учурда, мээримдүүлүк деген түшүнүк кээде унутта калып кетет. Бирок, мен силерге айткым келет: мээрим – бул жөн гана сезим эмес, бул күчтүү курал, ал биздин ички дүйнөбүздү, айланабыздагы мамилелерди жана жалпы жашообузду гүлдөтө алат. Көпчүлүгүбүз бактылуу, тынч жана маңыздуу жашоону каалайбыз, бирок ага кантип жетүүнү билбейбиз. Мына ошол жерде Үч Мээрим бизге жол көрсөтүп, ишенимдүү өнөктөш боло алат. Бул түшүнүктөр биздин өзүбүзгө, башкаларга жана айлана-чөйрөгө болгон мамилебизди тереңирээк түшүнүүгө жардам берет.
Эмне үчүн Үч Мээрим азыркы учурда өзгөчө маанилүү?
Бүгүнкү күндө мээримдүүлүк дээрлик бардык жерде тартыш болуп тургандай сезилет. Социалдык тармактарда, жаңылыктарда, ал тургай жеке мамилелерде да терс эмоциялар, сын-пикирлер жана түшүнбөстүктөр көп. Мындай чөйрөдө жашап жатып, өзүбүздүн ички тынчтыгыбызды сактоо өтө кыйынга турат. Ошондуктан, мээримдин үч түрүн түшүнүү жана аларды жашообузда колдонуу азыр болуп көрбөгөндөй актуалдуу. Анткени, бул жөн гана бирөөгө жакшылык кылуу же өзүңдү аяп коюу эмес, бул – турмуштун ар бир кадамында аң-сезимдүү тандоо жасап, бактылуураак жана канааттандырарлык жашоого жетүүнүн жолу. Бул макалада биз ушул үч мээримдин ар бирин тереңирээк карап чыгабыз, аларды кантип өнүктүрүүгө болорун талкуулайбыз жана алар биздин жашообузга кандайча оң таасирин тийгизерин көрөбүз. Даярсыңарбы, достор? Анда кеттик!
Биринчи Мээрим: Өзүңө Мээримдүү Болуу (Self-Compassion)
Өзүңө мээримдүү болуу, ооба, туура уктуңар! Бул Үч Мээримдин эң биринчи жана эң негизгиси десек жаңылбайбыз. Көпчүлүгүбүз өзүбүзгө караганда башкаларга боорукер болууга көбүрөөк көнүп калганбыз. Башка бирөө ката кетирсе, аны түшүнүүгө аракет кылабыз, жубатабыз, колдойбуз. Бирок, өзүбүз ката кетиргенде же кыйынчылыкка туш болгондочу? Көп учурда өзүбүздү аябай эле сындайбыз, кемсинтип, ал тургай жазалап да салабыз. Ушул жерден өзүнө мээримдүү болуунун мааниси абдан чоң экенин түшүнөсүңөр. Бул, жөн гана өзүн сүйүү же өзүмчүлдүк эмес. Тескерисинче, бул өзүңдү жөнөкөй адам катары кабыл алуу, өзүңдүн кемчиликтериңди, алсыз жактарыңды, ошондой эле жеткен ийгиликтериңди да объективдүү көрө билүү. Өзүнө мээримдүүлүк дегенде, биз башкаларга көрсөткөн боорукердигибизди, түшүнүүбүздү жана колдообузду өзүбүзгө да көрсөтүүнү айтабыз. Бул, эң оор учурларда да өзүбүздүн эң жакын досубуз боло билүү дегенди билдирет. Өзүнө мээримдүү болуу бизди эч качан “жаман” адам же “жетишсиз” деп эсептебейт, тескерисинче, ар бир адам ката кетирерин, кыйналарын жана өсүүгө мүмкүнчүлүгү бар экенин эскертип турат. Бул – ички тынчтыкты табуунун жана стрессти азайтуунун күчтүү жолу, анткени биз өзүбүздү ар дайым кемчиликсиз болууга мажбурлабайбыз, жөн гана болгонубузду кабыл алабыз. Бул ошондой эле биздин психикалык ден соолугубузга чоң таасир этет, депрессия, тынчсыздануу сыяктуу терс сезимдерди азайтып, жашообузга позитивдүү көз караш менен кароого түрткү берет. Өзүнө мээримдүү болгондо, биз ички сынчыбыздын үнүн басаңдатып, ордуна колдоочу үн киргизебиз, бул бизге кыйынчылыктарды жеңүүгө жана алдыга умтулууга күч берет. Бул мээримди өнүктүрүү үчүн медитация, аң-сезимдүү дем алуу жана өзүң менен ички диалог жүргүзүү сыяктуу ыкмаларды колдонсоңор болот. Өзүңөрдү аябай сындап жатканыңарды сезгенде, бир аз токтоп, өзүңөргө жакшы дос кандай мамиле кылса, ошондой мамиле кылганга аракет кылгыла. Бул, албетте, дароо эле боло калбайт, бирок үзгүлтүксүз машыгуу менен өзүңөргө мээримдүү болууга үйрөнөсүңөр. Өзүбүздү чын жүрөктөн кабыл алып, өзүбүзгө кам көрүү менен биз гана бактылуу болбостон, айланабыздагыларга дагы жарыгыбызды чача алабыз, анткени ичибиз толук болгондо гана башкаларга бере алабыз. Ошондуктан, өзүнө мээримдүү болуу – бул жеке өнүгүүнүн жана бактылуу жашоонун ачкычы деп айтсак болот. Достор, унутпагыла: силер бактылуу болууга татыктуусуңар! Эгер өзүңөргө мээримдүү боло алсаңар, көп нерсеге жетише аласыңар.
Экинчи Мээрим: Башкаларга Мээримдүү Болуу (Compassion for Others)
Башкаларга мээримдүү болуу – бул Үч Мээримдин экинчи түрү жана коомдогу өз ара аракеттенишүүбүздүн, мамилелерибиздин өзөгүн түзөт. Өзүңө мээримдүү болууга үйрөнгөндөн кийин, бул сезимди айланабыздагы адамдарга да жайылтуу абдан маанилүү. Анткени, биз социалдык жандыктарбыз, бири-бирибиз менен байланышта жашайбыз. Башкаларга мээримдүү болуу дегенде, биз алардын сезимдерин, кыйынчылыктарын жана кубанычтарын түшүнүүгө, аларга жардам берүүгө умтулууну айтабыз. Бул, жөн гана боор ооруу эмес; бул – активдүү түрдө кийлигишүүгө, башкалардын оорусун жеңилдетүүгө жана аларга колдоо көрсөтүүгө даяр болуу. Эмпатия – бул мээримдин ачкычы. Башка бирөөнүн ордуна өзүңдү коюп көрүү, анын көз карашы менен дүйнөгө кароо, анын эмоцияларын сезүүгө аракет кылуу, мына ошондо биз чыныгы мээримди көрсөтө алабыз. Азыркы учурда адамдар көп учурда бири-бирин түшүнүүгө аракет кылбай эле, дароо сынга алууга же өкүм чыгарууга шашылышат. Мындай мамилелер, албетте, коомдогу бөлүп-жаруучулукту күчөтөт. Бирок, эгерде биз мээримдүүлүктү тандасак, анда көпүрө куруп, адамдар ортосундагы байланышты бекемдей алабыз. Башкаларга мээримдүү болуу, мисалы, оор кырдаалда калган досуңду угуу, жашына чогултуп жаткан кесиптешиңе жардам берүү, же болбосо коомдук транспортто кары адамга орун бошотуп берүү сыяктуу жөнөкөй эле нерселерден башталышы мүмкүн. Бул кичинекей иш-аракеттер, достор, бирок алар чоң позитивдүү толкунду жаратышат. Сиздин мээримиңизди сезген адам, балким, өз кезегинде башка бирөөгө мээрим көрсөтөт, ошентип, бул жакшылыктар чынжырча болуп улана берет. Илимий изилдөөлөр дагы башкаларга мээримдүү болуу биздин бактыбызды арттырарын көрсөткөн. Башкаларга жардам бергенде, биздин мээбизде дофамин сыяктуу ырахат гормондору бөлүнүп чыгат, бул бизге канааттануу жана бактылуулук сезимин тартуулайт. Андан тышкары, бул социалдык байланыштарыбызды бекемдейт, жалгыздык сезимин азайтып, жалпы жамааттык духту көтөрөт. Башкаларга мээримдүү болуу үчүн, биринчи кезекте, адамдарды байкаганды үйрөнүшүбүз керек. Айланаңыздагы адамдардын маанайына, абалына көңүл буруңуз. Анан аларды түшүнүүгө аракет кылыңыз. Эгерде алар кыйынчылыктарга туш болуп жатышса, активдүү угууга даяр болуңуз. Кээде, жөн гана бирөөгө угуп коюу да чоң мээрим болуп эсептелет. Сөзүңүз, мамилеңиз же иш-аракетиңиз аркылуу башкаларга жарык жана жылуулук тартуулап, алардын жашоосун бир аз да болсо жакшыртууга салым кошуңуз. Бул мээримдүүлүк бизди адам катары байытат жана дүйнөнү бир аз да болсо жакшыраак жерге айлантууга жардам берет. Унутпагыла, ар бир кичинекей мээримдүү иш-аракет чоң өзгөрүүлөрдү алып келиши мүмкүн.
Үчүнчү Мээрим: Мээримди Кабыл Алуу (Receiving Compassion/Grace)
Мээримди кабыл алуу, бул Үч Мээримдин балким, эң татаалы, бирок ошол эле учурда эң маанилүүлөрүнүн бири. Көпчүлүгүбүз башкаларга жардам бергенди жакшы көрөбүз, өзүбүз дагы бирөөнүн жардамына, мээримине муктаж болгонубузда, аны кабыл алуудан кыйналабыз.